Böğürtlenin faydaları nelerdir?

Rosaceae familyasına ait küçük bir yıllık çalı olan böğürtlenin bilimsel adı rubus fruticosus olarak bilinmektedir. (1)

Böğürtlen besleyici bileşenlerini çok iyi saklayan, besin değeri oldukça yüksek lezzetli bir meyvedir. Vitamin bakımından oldukça zengin olan böğürtlen vitamin A, vitamin B1, vitamin B2, vitamin B3, vitamin B6, folik asit, vitamin C(askorbik asit), vitamin E ve vitamin K içermektedir. Mineral açısından da oldukça zengin olan böğürtlen kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor, potasyum ve çinko içerir. Çok iyi bir amino grup asit kaynağı olması nedeniyle içerdiği temel diyet lifleri sayesinde zararlı kolesterol sıkıntısı yaşatmaz. (2)

Böğürtlenin sağlığa faydaları
Böğürtlenin sağlığa faydaları
Kalp sağlığını destekler: Böğürtlen ona koyu rengini veren antosiyaninler açısından zengindir. Bu antosiyaninler antioksidan görevi görerek serbest radikallerle savaşıp inflamasyonu azaltmaya yardımcı olmaktadır. Böylece kalp hastalıklarından korunmayı sağlayan böğürtlen, vitamin C açısında da oldukça güçlüdür. Yapılan araştırmalarda, C vitaminin günlük olarak alımında damar sertliğini (ateroskleroz) ilerlemesini yavaşlatabildiği ve kalp krizi, felç gibi kardiyovasküler problemlerin oluşma riskini de azaltabildiği görülmüştür.

Göz sağlığına iyi gelir: Böğürtlen antosiyaninler ve vitamin C içermesi nedeniyle makula dejenerasyonuna karşı koruma sağlamaktadır. Yaşa bağlı oluşan makula dejenerasyonu ve katarakta karşı koruma sağladığı gibi merkezi görme kaybına neden hastalıkların oluşumunu da önlemektedir.

Sindirime yardımcı olur: Böğürtlen günlük lif içeriğinin önerilen miktarını barındırmaktadır. Bu nedenle gün içinde tüketilen böğürtlen ya da böğürtlen suyu bağırsak düzenliliğine yardımcı olarak sağlık sindirimi desteklemektedir. Bağırsakta yaşanan düzensizlikler nedeniyle görülen kolon kanserini de azaltmak için etkili olarak kabul edilmektedir.



Kadın sağlığına iyi gelir: Böğürtlende bulunan doğal östrojenler olan fitoöstrojenler, perimenopozal ve menopoz semptomlarından biri olan sıcak basmasının tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca şişkinlik, PMS, gıda eksikliği ve sıcak basması gibi diğer problemlere yardımcı olmakta için de idealdir. (3)

Antioksidan kaynağıdır: Böğürtlen çeşitli şekillerde vücudu korumayı sağlayan bol miktarda güçlü antioksidan içermektedir. Fenolik asitler, flavonoidler ve flavonaller özellikle böğürtlenin sahip olduğu antioksidan bileşenlerin bazılarıdır. Böylece böğürtlen zararlı serbest radikallere karşı rahatlıkla savaşabilmektedir. Oksidatif hasarın yarattığı birçok hastalık türünden böğürtlen tüketimiyle kaçınılabilmektedir.

Kanserle mücadele eder: Böğürtlen meyvesi akciğer kanseri, kolon kanseri ve özofagus kanseri de dâhil olmak üzere pek çok kanser türünün gelişime karşı etkilidir. Böğürtlende mevcut olan mikro besinler kanserli hücrelerin çoğalmasında önleyici olarak görev görmektedir. Böğürtlen üzerine yapılan araştırmalarda, böğürtlenin tümör büyümesini devre dışı bırakan ellagik asit ve siyanürleme-3-glikozit gibi fitokimyasallar açısından zengin olması nedeniyle anti kanser aktiviteye sahip olduğu görülmüştür.

Endotelyal disfonksiyona karşı korur: Böğürtlen kan damarları iç astarının anormal çalışmasına neden olan endotelyal disfonksiyona karşı koruma sağlamaktadır. Bilimsel araştırmalarda belirtildiği gibi, siyanürleme-3-o-glukozid olarak bilinen yararlı bileşenleri içermesi nedeniyle bu tür



oksidatiflerin aktivitesine karşı savaşabilmektedir. Damar yetmezliği ve DNA hasarına karşı önleyici olarak görev görmektedir. (4)

Beyin fonksiyonlarını geliştirir: Bellek kaybı ya da yetersizlik gibi durumlar yaşıyorsanız düzenlik olarak böğürtlen tüketmek yardımcı olabilmektedir. Böğürtlenin sahip olduğu antosiyanin, A vitamini, C vitamini, E vitamini, magnezyum, manganez, B-kompleks ve selenyum beyin fonksiyonlarının uygun bir şekilde çalışmasını desteklemektedir. Bu mineraller aynı zamanda sağlık besin hücrelerini koruyarak nörotik bozuklukları önleyebilmektedir. Araştırmalar düzenli böğürtlen tüketiminin bilişsel artışa fayda sağladığı gibi duygusal açıdan da dinginliğe yardımcı olduğunu söylemektedir.

Kemik sağlığına iyi gelir: Güçlü kemik yapısını sağlamak için düzenli olarak böğürtlen tüketimi önerilmektedir. Böğürtlen kemik sağlığı için oldukça önemli olan kalsiyum, K vitamini, çinko, demir, fosfor, manganez, demir ve magnezyumu bulunmaktadır. K vitamini tüketimi kalsiyumun kemikler tarafından emilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Kalsiyumunun yeterli miktarda alınması ise kemik üretimini ve sağlıklı kemik yapısını desteklemektedir.

Diyabeti önler: Diyabet vücuttaki anormal glukoz düzeyleri ile tetiklenmektedir. Yüksek glukoz indeksi kümülatif diyabete yol açmaktadır. Böğürtlen ise lif oranı açısından yüksek olduğu için kan şekeri emilimini düzenlemeye yardımcı olmaktadır. Eğer şeker hastalığını önlemek istiyorsanız, tek porsiyon böğürtlen yaklaşık 4 gram lif içermektedir; bu nedenle düzenli tüketimi oldukça faydalı olabilmektedir. (5)



Kilo vermeye yardımcı olur: Böğürtlen kalorisi düşük olmasına rağmen besin değerleri yüksek olduğu için diyet programlarının vazgeçilmezidir. Bir bardak taze böğürtlende sadece 62 kalori vardır. Tüketilen böğürtlen aynı zamanda tokluk hissi de yaratmaktadır. Bir fincan böğürtlen yaklaşık 7 gram lif ve 30.2 miligram C vitamini içermektedir. Ayrıca manganez, K vitamini ve folatı da barındırması nedeniyle tatlı yerine bir alternatif oluşturmaktadır. Düşük sodyum içermesi sayesinde böğürtlen, tuz kısıtlaması yapan insanlar için de mükemmel bir seçenek haline gelmektedir. (6)

Böğürtlenin cilde olan faydaları

Böğürtlenin sahip olduğu antosiyaninler ve polifenoller iki önemli antioksidandır. Bunlar serbest radikallerle mücadele etmektedir. Diğer yandan, Vitamin C ve vitamin A ise cilt sağlığı için kolajen oluşturmaya yardımcı olmaktadır. Düzenli böğürtlen tüketiminde bu antioksidanlar ve vitaminler cilt hücrelerini yenilemekte ve zararlı UVA ve UVB ışınlarına karşı cildi korumaktadır.
Böğürtlen hem bol miktarda lif hem de % 85’den fazla su içermektedir. Bunların her ikisi de sağlıklı görünen bir cilt için oldukça gereklidir. Böğürtlen tüketimi vücudu detoksifiye etmekte ve cildin elastikiyetini korumaktadır.
Böğürtlen cilt gençleştirmek için mükemmel olarak kabul edilen Vitamin A, C ve K içermektedir. Ayrıca omega-3 ve omega-6 yağ asitleri açısından zengin olan tohumları sağlıklı bir cilt için hayati önem taşımaktadır.
Böğürtlen cilt temizliği için değerlidir. Aynı zamanda yağlı ciltler için detoks özelliği taşımaktadır. (7)
Böğürtlen çayının faydaları
Böğürtlen çayı akciğer, yemek borusu ve kolon gibi kanser türlerine neden olan hücrelerin gelişmesini önlemeye yardımcı olmaktadır.
Böğürtlen çayı güçlü bir kalp koruyucudur. İçerdiği antosiyaninler ve flavonoller kalbi korumak için oldukça etkilidir.
Yapılan bazı çalışmalarda, böğürtlen çayının sahip olduğu lif nedeniyle sindirim sistemine destekçi olduğu görülmüştür.
Böğürtlen çayı sağlıklı kemikler için birebir olan kalsiyum ve magnezyum gibi hayati mineralleri içerdiğinden kemikleri korumak için oldukça faydalıdır.
Günlük olarak tüketilen böğürtlen çayı sağlıklı gözler için çok faydalıdır. İçerdiği yararlı lutein sayesinde ultraviyole radyasyon azaltmak için etkili olabilmektedir.
Böğürtlen çayı vitamin E, C ve antioksidanlar içerdiği için cilt sağlığına çok faydalıdır. Cildi korumak ve kırışıklık oluşumunu önlemek için çalışmaktadır.
Böğürtlen çayı beyin fonksiyonları için iyi bir seçenektir. Bilişsel işlevi geliştirmek için yardımcı olabilmektedir.
Böğürtlen çayı vücudu birçok açıdan ve hastalıktan koruyan antioksidanlar açısından mükemmel ve güçlü bir kaynaktır.
Böğürtlen çayı kan pıhtılaşmasını tedavi etmek dâhil olmak üzere bazı hastalıkların tedavisinde çok yararlı olabilen besin maddelerini içermektedir.
Bağışıklık sistemini güçlendirmek için böğürtlen çayı oldukça iyi bir kaynaktır.
Böğürtlen çayının ishal ve dizanteri tedavisinde etkili bir ilaç olabileceği kanıtlanmıştır.
Böğürtlen çayının diğer yararı da endotel disfonksiyonunu önlemeye yardımcı olabilmesidir.
Folat açısından zengin olan böğürtlen çayı hamilelik döneminde faydalı olarak kabul edilmektedir.
Böğürtlen çayı yaşlanma karşıtı aktiviteler sunmaktadır.
Hemoroiti tedavi etmek için böğürtlen çayı tüketilebilmektedir. (8)
Böğürtlen kökünün faydaları
Böğürtlen kökü ishal, kanama ve kusma için eski zamanlardan beri kullanılan güvenilir bir ilaçtır.
Aynı zamanda dizanteri, hemoroit, sistit ve fazla suyun (ödem) tedavisinde çok değerli bir besin olarak kabul edilmektedir.
Böğürtlen kökü cilde uygulandığında yaraları temizlemekte, aynı zamanda böcek sokması gibi durumlarda yaşanan ağrıyı hafifletmektedir.
Yağlı ciltler için harika bir cilt temizleyicisi olan böğürtlen kökü, aynı zamanda akne, deri döküntüleri ve yanıklar için tedaviye yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
Böğürtlenin kökü yüksek miktarda tanen içerdiği için bağırsak zarı ve sindirim sistemi üzerinde faydalıdır.
Bakteriyel enfeksiyonlar ve parazitlerin saldırısına karşı toksinleri atarak vücudu temizlemektedir.
İshali durdurmak için tedavi amaçlı böğürtlen kökü kullanılmaktadır.
Bazı gastrointestinal durumlar için de önerilen böğürtlen kökü, kullanılmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır.
Böğürtlen kökü ekstresi tanenler içermesi nedeniyle kanamayı azaltmaktadır. Ağız, rahim kanaması ve aşırı menstrüel kanama, hemofili vakalarında etkili olmuştur.
Böğürtlen kökü tentürünün boğaz ağrısı, ağız ülseri, diş eti iltihaplanmalarını rahatlattığı düşünülmektedir.
Aynı zamanda bir cilt toneri olarak kullanılan böğürtlen cilt kabarcıkları, böcek sokması gibi durumlar için faydalı olabilmektedir.
Not: Eğer böğürtlen kökü tentürü kullanıyorsanız meyve suyu ve ya suya en fazla 6-12 damla kullanabilirsiniz. (9)

Böğürtlen yaprağının faydaları
Böğürtlen yaprakları dikkate değer miktarda flavonoid bileşikler içermektedir. Yapılan bir araştırmaya göre, bu yapraklar aynı zamanda kaempferol ve quercetin, fenolik asitler, triterpenler, mineral tuzlar ve C vitamini türevlerini de sunmaktadır.
Böğürtlen yapraklarındaki flavonoidler güçlü antioksidanlardır, bu nedenle hem anti-enflamatuar hem de bağışıklık sistemi güçlendirici olarak görev görmektedir.
Böğürtlen yaprakları boğaz ağrısı, ağız yaraları, anti-aging (yaşlanma karşıtı), ishal, yaralar ve hemoroite yardımcı olmak için kullanılmaktadır.
Eğer boğaz ağrısından muzdaripseniz böğürtlen yapraklarıyla yapılan çay ya da gargara kullanabilir, ağrıyı hafifletebilirsiniz.
Böğürtlen yaprakları yaşlanmayı geciktirebilmektedir. Böğürtlen yaprağı özü kırışıklıklara neden olan belirli matriks metalloproteinazı (MMP) bastırmaktadır. Ayrıca araştırmalarda yaprakların E vitamini içermesi nedeniyle antioksidan görevi gördüğü ortaya çıkmıştır.
Maryland Üniversitesi Tıp Merkezi araştırmalarına göre, böğürtlen yaprağı ishali tedavi edebilmektedir. Ancak kullanmadan önce bir doktora başvurmakta fayda vardır.
Böğürtlen yaprağı tentürü ya da yaprakları kaynatma işlemiyle uygulanan böğürtlen yaprakları hemoroiti azaltmaya yardımcı olmaktadır.
Böğürtlen yaprakları kompres olarak yaralar ve morlukları iyileştirmek için dışarıdan uygulanarak kullanılmaktadır. (10)
Böğürtlenin zararları
Böğürtlenin bilinen ciddi bir yan etkisi yoktur. Böğürtlenler olgunlaşmış şekilde yenmelidir. Eğer yeşil olan olgunlaşmamış olanları tüketilirse kabızlığa neden olabilmektedir. Aşırı miktarda böğürtlen tüketimi ise ishalin sebebi olabilmektedir.



Tanen duyarlılığı olan kişilerde böğürtlen tüketimi yüksek tanen içeriği nedeniyle mide bulantısı ve kusmaya neden olabilmektedir. (11)

Hamilelikte böğürtlen çayı tüketimi: Böğürtlen hamileler için yararlı olabilir. İçerdiği folik asit kaynağı, hücre ve dokularının optimum büyümesine katkıda bulunmakta ve bebeklerde doğum riskini azaltmaya yardımcı olur. Folat zaten tüm yaş grupları için hücre işleyişinin daha iyi olması için gerekli kritik bir besindir. C vitamini ve diğer antioksidanlar kemikleri güçlendirir, bebek bekleyen anne kalsiyum, demir, magnezyum ve fosfor gibi temel minerallerin varlığı ile hastalıklarla mücadelesini artırmakta, onu daha güçlü hale getirmektedir. Ayrıca gebelik sırasında hızlı bir atıştırmalık olarak böğürtlen tüketmek en sağlıklısı olacaktır. (12)

Tavsiyeler

Böğürtlen tüketimi miktarını tüketen kişinin yaşı ve sağlık durumu belirler. Doğal olan böğürtleni tüketmek en doğrusu olacaktır. Ürün etiketindeki bilgileri dikkate alınız ve kullanmadan önce doktorunuza ve ya eczacınıza danıştığınızdan emin olunuz.