Hayıt tohumu faydaları nelerdir?

Hayıt olarak bilinen bu bitki birçok nesiller boyunca tıbbi faydaları için kullanılmıştır. Latince adı vitex agnus-castus olarak bilinen hayıt özellikle Akdeniz bölgesinde yetişen doğal bir bitkidir.

Hayıt bitkisi küçük siyah, karabibere benzeyen meyvelere sahiptir. Bunlara hayıt tohumu denmektedir. Hap, öz, tentür gibi birçok şeklinde besin takviyesi olarak kullanılan hayıt tohumu bir dizi faydaya sahiptir. Kurutulmuş meyvelerinden çay da yapılan hayıt bitkisini, çay pazarlarında kurutulmuş veya taze olarak bulmak mümkündür. (1)

Hayıt tohumu sağlığa faydaları

Hayıt tohumunun sağlığa faydaları
PMS belirtilerini azaltmaya yardımcı olur: Kadınlarda uygunsuz prolaktin üretimi göğüs hassasiyetine ve bunun gibi diğer PMS belirtilerine neden olabilmektedir. Hayıt bitkisinin ise hipofiz bezindeki prolaktin üretimini bastırdığı; bu nedenle PMS belirtilerinde azaltma yaşattığına inanılmaktadır. Yapılan çeşitli araştırmalar, hayıt tohumunun göğüslerde hassasiyet, baş ağrısı ve irritabl duygu durumlar gibi PMS belirtilerini azaltmaya yardımcı olduğu sonucuna varılmıştır.

Miyom oluşumunun engellemesine yardımcı olur: Rahim miyomlar kanserli olmayan tümörlerdir ve rahim duvarları içinde oluşmaktadır. Değişik boyutlar ve şekillerde olan bu miyomların yaşattığı rahatsızlık semptomları farklı hallerde kendini göstermektedir. Miyom oluşumunu önlemek ve azaltmak için en önemli yol dengeli bir hormon sistemini sağlamaktır. Hayıt tohumunda ise hormon dengesi için progesterona yardımcı olabilmektedir.



Sivilce ve akne oluşumunu engeller: Hormon dengesizlikleri ve ruhsal dalgalanmalar yaşıyorsanız bunlar akne oluşumuna neden olabilmektedir. Eğer, özellikle çene bölgesinde aylık akne saldırılarına uğruyorsanız, hayıt bu tür sivilce ve akneler için doğal bir ilaç olabilmektedir. Hayıt hormon dengesizliğini gidererek kadınlardaki akne oluşumunu engelleyebilmektedir. Yapılan ön çalışmalarda, hayıt bitkisinin hormon etkilerini düzenleyerek premenstrüel sivilce oluşuma engel olduğu ortaya çıkmıştır. (2)

Doğurganlığa iyi gelir: Hayıt bitkisi düşüklere neden olan progesteron hormonun yüksek olması gibi hormonsal düzensizlikleri gidererek doğurganlığa yardımcı olabilmektedir. Ayrıca, rahmin iç tabaka bölgesindeki endometrial hiperplazi üretiminin artması nedeniyle oluşan hücrelerin aşırı büyümesi durumunu engellemekte, bunların rahim kanseri ile sonuçlanmasını önlemektedir. (3)

Prostat kanserini önlemeye yardımcı olur: Hayıt tohumu vücudun hormon dengesine yardımcı olmak için doğal ve bitkisel bir ilaç olarak kullanılmıştır. Erkeklerde prostat kanserinin başlamasını engellemek için testosteron hormonu düzeylerini düşürebilmektedir. Bu nedenle yıllar boyunca doğal bir antiandrojen (erkeklik hormonun bazı etkilerinin devre dışı bırakılması) olarak hayıt tohumundan faydalanılmıştır. (4)

Menopoz belirtilerini hafifletir: Progesteron düzeyinin düşük olması menopoz belirtilerini önemli ölçüde etki ettiğine inanılmaktadır. Hayıt bitkisinin ise luteinizan hormonlarının salgılanmasını arttırdığı, böylece progesteron seviyelerini yükselttiği söylenmektedir. Avrupalı bazı doktorların sıcak basması gibi menopozun genel belirtilerini tedavi etmek için hayıt bitkisini önerdiği bilinmektedir. (5)



Süt artışına destek olur: Hayıt çayı vücuttaki prolaktin seviyelerini artırmaya yardımcı olduğu için süt artışı mümkün olabilmektedir. Prolaktin süt üretimini regüle eden bir dişi hormondur. Eğer emziren bir anne iseniz, bu iddiayı destekleyecek hiçbir teyit çalışma olmadığı için kullanmadan önce doktorunuza ya da jinekologunuza danışmanız gerekmektedir. (6)

Endometriozis (çikolata kisti) problemine iyi gelir: Endometriozis (çikolata kisti) problemi yaşayan kadınlar için hayıt bitkisini tüketmek bir seçim olabilmektedir. Bu bitkinin kullanım alanları zaten genel olarak vücut içindeki çeşitli kimyasal tepkimeleri düzenlemeye yardımcı olma üzerinedir. Bu tarz durumlar için hayıt bitkisinin kullanılacak dozu tedavinin başında kesinleştirilmeli ve uygun miktarlarda düzenli olarak alınmalıdır.

Düzensiz adet problemlerini tedavi eder: Kadınların doğal döngüsünde aylık bazda gerçekleşen menstruasyon dönemi çok önemli bir olgudur. Başka ciddi sorunlara neden olabileceği için ne pahasına olursa olsun dikkatli olmakta fayda vardır. Hayıt bitkisinin kullanımı regl problemlerini tedavi etmek için oldukça etkilidir. Düzensiz adet kanamaları problemi yaşayan kadınlar tedavi için hayıt bitkisinden faydalanabilmektedir.

Terleme sorununa yardımcı olur: Hayıt bitkisinin tüketimi terleme sorununa yardımcı olmak için mükemmel bir yöntem olarak görülmektedir. Bu durum için hayıt bitkisi kullanıldığında uygulanabilir miktarlarda alınmalıdır.



Duygu değişimleri problemlerine iyi gelir: Kadınlardaki ruh hali değişimlerinin vücutta gerçekleşen kimyasal reaksiyonların bir sonucu olduğu sonucuna varılmıştır. Bazen bu ruh halleri değişimi baş ağrılarına da neden olabilmektedir; bu nedenle tedavi edilmesi gerekmektedir. Hayıt bitkisi kürü ruh halleri problemlerini tedavi etmek için oldukça yararlıdır. Bitkinin düzenli kullanımında birkaç gün içinde bile sonuçları gözlemlenebilmektedir.

Hormon düzeylerini dengeler: Hayıt bitkisi hormonların olması gereken düzende kalması için yardımcı olabilmektedir. Vücuttaki dengeli hormon üretimini yönetmek için hayıt bitkisi tüketimi ideal olarak kabul edilmektedir.

Cinsel isteksizliğe yardımcı olur: Aşırı olarak cinsel isteksizlik problemlerinden muzdaripseniz hayıt bitkisi tüketimini tercih ederek bu durumu azaltabilir ya da dengede tutabilirsiniz. (7)

Antioksidan özelliklere sahiptir: Hayıt otu vücutta dolaşan serbest radikalleri yok eden birkaç antioksidan özellik içermektedir. Bu serbest radikaller hücresel düzeyde oksidatif stresten sorumlu olabildiği gibi erken yaşlanma ve kanser de dâhil olmak üzere vücutta bazı hastalıklara sebep olmaktadır. Bunun gibi durumları hayıt çayınızı keyifli bir şekilde tüketerek bastırabilirsiniz. (8)



Hayıt tohumu çayının faydaları
Hayıt tohumu çayı kurutulmuş ya da taze hayıt tohumları ile hazırlanmaktadır. Hafif, biberli gibi bir lezzeti vardır. Bir dizi tıbbi faydaya sahip olan hayıt tohumu çayı, özellikle kadınlarda hormonal bozuklukları tedavi etmesiyle bilinmektedir.

Prolaktin hormonu düzeyi yüksek olan kadınlarında aylık adet döngüsü kesintisi, LPD (luteal faz defekti) denilen bir duruma neden olabilmektedir. Düzenli adet döngüsünün sağlanmasında prolaktin düzeylerini düşürmek için hayıt tohumu çayı oldukça etkili olabilmektedir. Böylece ovulasyon dönemlerini normale çevirerek doğurganlık şansını artırmaktadır.
Hayıt tohumu çayı PMS ile ilişkili migren, kabızlık, depresyon, eklem ağrısı, baş ağrısı, göğüs ağrısı, sinirlilik ve öfke kontrolünün sağlanması için yararlıdır.
Sıcak basmaları, gece terlemeleri, vajinal kuruluk, kalp çarpıntısı, baş dönmesi gibi rahatsız edici durumlara neden olan FSH ve LH hormonlarının yükselişi ve östrojenin düşmesi gibi durumlar için hayıt tohumu çayı etkili olabilmektedir. Böylece menopoz dönemindeki kadınlara yardımcı olmaktadır.
Hayıt tohumu çayı endokrin sisteminin düzgün işlemesi, iyi huylu tümörlerin yönetilmesi ve hormonal dengenin sağlanması için yardımcı olmaktadır.
Hayıt tohumu çayı geleneksel olarak anne sütü üretimini arttırmak için galaktagog olarak kullanılmıştır.
Hayıt tohumu çayı tüketimi, idrar yaparken ağrı ve yanma hissi, idrar retansiyonu da dâhil olmak üzere BPH ( prostatik hiperplazi büyümesi) belirtilerini hafifletmeye yardımcı olmaktadır.
Bir fincan hayıt tohumu çayı sahip olduğu antibakteriyel, antiparaziter ve antifungal özellikleri nedeniyle dalak büyümesi gibi enfeksiyonlarının önlenmesine yardımcı olabilmektedir.
Yapılan son çalışmalara göre, hayıt tohumu çayı tüketimi hafıza kaybını geliştirmek için etkili olabilmektedir. (9)
Hayıt tohumunun zararları
Ağız yoluyla uygun miktarda tüketildiğinde hayıt tohumu pek çok insan için güvenli olarak kabul edilmektedir. Yaygın olmayan yan etkileri ise mide rahatsızlığı, mide bulantısı, kaşıntı, döküntü, baş ağrısı, akne, uyku sorunu ve kilo alımı şeklinde görülebilmektedir. Bazı kadınlar adet dönemi akışındaki değişiklikler için hayıt tohumunu kullanmaktadır. Cilde uygun şekilde uygulandığında ise muhtemelen güvenlidir.

Hamilelik ve emzirme: Bu dönemlerde hayıt tohumu tüketimi güvenli olarak kabul edilmemektedir. Hayıt tohumu hormonlara etki edebilmektedir. Bu nedenle, hamilelik ve emzirme dönemindeyseniz hayıt tohumu tüketmeyin.

Hormona duyarlı durumlar: Endometriozis, miyom; meme, rahim ve yumurtalık kanser gibi hormona duyarlı durumlarda hayıt tohumu tüketimi östrojen düzeylerini etkileyebilmektedir. Hormona duyarlı olma gibi bir durum varsa hayıt tohumu tüketiminden uzak durulmalıdır.



In vitro fertilizasyon: Hayıt tohumu in vitro fertilizasyon etkinliğini engelleyebilmektedir. Bu durumda tüketmekten kaçınmakta fayda vardır.

Parkinson hastalığı: Hayıt beyni etkileyen kimyasallar içerir. Bu kimyasal maddeler Parkinson hastalığı için kullanılan bazı ilaçlarla birleşince etkileşime girebilmektedir.

Şizofreni veya diğer psikotik bozukluklar: Hayıt beyinde dopamin denilen kimyasal etkilere neden olabilmektedir. Ruhsal bozukluklar için kullanılan bazı ilaçlar dopamini azaltmaya yardımcı olur. Bu nedenle, hayıt tohumu tüketimi tedavide dengesizlik yaratabilmektedir. (10)

Tavsiyeler

Ölçülü alınan hayıt otu bilinen herhangi bir olumsuz yan etkisi pek görülmemektedir. Bu nedenle hayıt otu çayı düzenli bir şekilde en fazla 6-8 ay alınmalıdır. (11)

Hayıt meyvesinin gün içinde tüketimi 20-40 mg miktarı geçmemelidir ve gün içinde en fazla 3 kez tüketilmesi tavsiye edilmektedir.