Reyhanın faydaları nelerdir?

Reyhan, sağlık açısından oldukça faydalı olan bitkisel besinler arasında en popüler ve en etkili olanlardan biridir. Son derece değerli olan bu bitki tüm dünyada, birçok kültürde bir fesleğen ya da kutsal fesleğen olarak da bilinmektedir. Lamiaceae familyasına ait olan reyhanın Latince ismi ocimum basilicum olarak bilinmektedir. (1)

Reyhan, tıbbi amaçlar için eski yıllardan beri kullanılmaktadır. Mikropları öldürücü ve dezenfektan özelliklere sahip olması onu oldukça kullanışlı bir ot haline getirmektedir. Fesleğen yaprakları kalp hastalıklarından solunum problemlerine kadar değişen çeşitli sağlık sorunlarını tedavi edebilecek antibakteriyel, anti oksitleyici, ve anti inflamatuar özelliklere sahiptir. Ayrıca birçok temel besinler ve mineraller açısından yüksektir. (2)

Reyhanın sağlığa faydaları

Reyhanın sağlığa olan faydaları
Ateşi düşürür: Reyhan içerdiği esansiyel yağlar nedeniyle iyileştirici güçlere sahiptir. Mükemmel bir antibiyotik, antiseptik, anti mantar ve dezenfektan olarak çalışıp enfeksiyonlardan vücudu korumaktadır. Vücutta yüksek ateş esas olarak protozoa (sıtma), enfeksiyonlar, bakteriler (tifo), virüsler (grip) ve hatta alerjik madde ve mantar nedeniyle olabilmektedir. Vücudun bu durumlara karşı mücadele etmesinin göstergesidir. Reyhan yaprakları kaynatılıp içildiğinde ise enfeksiyonlarla mücadeleye destek olarak ateşi düşürmektedir.

Üst solunum yollarına iyi gelir: Reyhan virüs, bakteri ve mantar enfeksiyonlarını tedavisi ile birlikte solunum sistemi tıkanıklığını da azaltmaktadır. İçerdiği kamfen, öjenol ve sineol gibi bileşenlerin varlığı ile olağanüstü bir yetenek sergilemektedir. Bu durumda hem kronik akut hem de bronşit dâhil olmak üzere solunum bozukluklarının hemen hemen hepsinde etkili olabilmektedir. (3)

Kalp sağlığını destekler: Reyhan kalp sağlığı için faydalı olan bitkilerden biridir. Reyhanda bulunan öjenol kolesterol düzeylerini düşürmekte, felç ve kalp zayıflıkları tehlikesini önlemektedir. Aynı zamanda, vitamin C antioksidanlar içermesi nedeniyle serbest radikallerle mücadele edebilmektedir. Yapılan bazı çalışmalara göre, reyhan büyük ölçüde kan şekeri düzeylerini de azaltabilmektedir. Böylece, kalp hastalıkları riskinin önüne geçebilmektedir.

Stresle mücadele eder: Reyhan sadece fiziksel rahatsızlıklara iyi gelmekle kalmamakta, aynı zamanda ruh sağlığına da iyi gelmektedir. Sinirleri yatıştırır, böylece de gerginlik ve depresyon gibi durumlarda rahatlama sağlar. Reyhan gerilen kan damarlarını gevşetebilen potasyum açısından zengindir. Bu nedenle, reyhan çiğnemek günün stresinden uzak tutmak için faydalı olabilmektedir. (4)



Kanserden korur: Reyhanın etkili bir antioksidan olduğu bilinmektedir. Serbest radikallerin hasarına karşı vücudu koruyabildiği için pek çok kanser türüne karşı etkilidir. Reyhan ayrıca flavonoidler içermesi nedeniyle radyasyonun yanı sıra oksijen bazlı hasarlardan hücre yapılarını koruyabilmektedir. Reyhan beta karoten üretimine de destek olarak hücrelerin korunmasını sağlayabilmektedir.

Bağışıklık sistemini güçlendirir: Reyhan sahip olduğu antioksidanlar nedeniyle metabolizmaya destek olmasının yanı sıra yapraklarında barındırdığı antibakteriyel yağ ile de bulaşıcı hastalıklara karşı bir koruma sağlayabilmektedir. Topikal olarak da uygulanabilen reyhan yaprağı soğuk algınlığı, grip ve herpes içeren viral enfeksiyonlarla mücadele etmeye yardımcı olmaktadır. (5)

Gastrointestinal sistem için faydalıdır: Reyhan aynı zamanda güçlü bir anti inflamatuar olarak bilinmektedir. Gastrointestinal sistemin doğru çalışmasını teşvik ederken aynı zamanda, iltihaplı bağırsak hastalığı (IBS), sindirim güçlüğü, mide gazı, mide krampları ve kabızlık gibi sindirim bozuklukları belirtilerinin tedavisine de yardımcı olmaktadır. Reyhanın, bir anti inflamatuar olarak çalışması içerdiği öjenol adlı bir maddeye bağlıdır.

Karaciğer sağlığını korur: Yapılan çeşitli araştırmalarda, reyhanın karaciğeri korumak için etkili olabildiği görülmüştür. 2009 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre, reyhan karaciğer üzerindeki oksidatif strese karşı korucu olabilecek bileşikler içermektedir. Reyhan özü kandaki toksinlerin atılması, metabolizmanın iyileştirilmesi ve karaciğer rahatsızlıklarının ortadan kaldırılıp sağlıklı karaciğer fonksiyonlarının korunması için faydalıdır. (6)

Öksürüğe iyi gelir: Reyhan öksürüp şuruplarında kullanılan bir bitkidir. Ama bunun yerine, satın alıp tüketmek daha iyi olacaktır. Bir bardak suyun içine sekiz reyhan yaprağı ve beş adet karanfil eklenip 10 dakika kaynatıldığı zaman öksürüğe iyi gelen bir çay yapmış olursunuz. Soğuttuktan sonra içtiğinizde boğaz ağrısını rahatlatacaktır. Ayrıca gargara olarak da kullanabilirsiniz.

Göz sağlığını destekler: Sadece 100 gram reyhan günlük olarak ihtiyaç duyulan A vitamini için oldukça iyi bir kaynaktır. Antioksidan özellikleri sayesinde reyhan acıyan gözler, gece körlüğü gibi göz rahatsızlıklarını önlemek için yardımcı olabilmektedir.



Böbrek sağlığına iyi gelir: Reyhanın böbrek işleyişini güçlendirme yeteneği vardır. Genel böbrek işleyişini geliştirmek için, reyhan yaprakları tüketmek faydalı olabilmektedir. Eğer böbrek taşı varsa, bal eşit miktarda yeni çekilmiş reyhan suyu yardımcı olabilmektedir. Bu idrar yolu ile böbrek taşlarının kaldırılmasını kolaylaştıracaktır. (7)

Antibakteriyeldir: İyice yıkanmış taze reyhan yaprakları sahip olduğu uçucu yağlar nedeniyle gıda zehirlenmesine neden olan E. coli ve Listeria gibi bakterileri azaltmak için tamamen doğal bir yol olabilmektedir. (8)

İltihaplanmalarla mücadele eder: Reyhan öjenol içermesi nedeniyle vücuttaki enzim siklooksijenazının (COX) engellenmesine yardımcı olabilmektedir. COX için kullanılan aspirin ve ibuprofen gibi anti inflamatuar ilaçlar bu enzimi bloke etmek için formüle edilmektedir. (9)

Diyabete iyi gelir: Reyhan tip 2 diyabet hastalığı olan kişilerde şeker seviyelerini kontrol altında tutabilmek için faydalı olabilmektedir. Yapılan ön çalışmalarda, reyhanın kan şekeri düzeylerini kontrol altında tutabildiği görülmüştür. Kan şekeri düşürücü ilaçlar kullanıyorsanız, reyhan tüketiminden dikkatli olmanızda fayda vardır. Çünkü reyhan da kan şekeri seviyelerini düşürebilmektedir.

Mide sağlığına destek olur: Stres midenizi de rahatsız edebilmektedir. Bu durum asit reflü ve ülsere katkıda bulunabilmektedir. Ancak, reyhan anti ülser özelliklerine sahiptir. Bu nedenle, sadece mide asidini azaltmakla kalmaz aynı zamanda koruyucu mukus üretimini artırır. (10)

Cinsel sağlığa iyi gelir: Reyhan sevginin sembolü olarak da görülmektedir. Sahip olduğu aromasının iltihabı azaltırken, kan akımı ve enerji seviyelerini arttırarak, muhtemelen libido ve uyarılmayı da arttırdığına inanılmaktadır. Bazı kültürlerde, reyhan cinsel sağlığı desteklemek için de kullanılmaktadır. (11)



Kötü nefesi engeller: Kötü nefes özgüven için zararlı olabilmektedir. Reyhan yaprağı ise özel diş macunlarında ve sakızlarda ağız kokusunu önlemek ve ağız sağlığını desteklemek için kullanılmaktadır. Eğer kötü nefesten muzdaripseniz, bir avuç reyhan yaprağı çiğneyerek bu durumun önüne geçebilirsiniz.

Ağrıyı hafifletir: Reyhan bitkisi COX-2 inhibitörü gibi davranmakta ve ağrılı tıbbi durumları olan insanlar için yararlı olabilmektedir. Reyhanda bulunan bazı bileşikler enflamatuar olarak davranmakta ve nörolojik acıyı hafifletmek için yardımcı olabilmektedir. Reyhan, ayrıca antiseptik olduğu için özellikle ülserler, kesikler ve yaraların tedavisinde kullanılmaktadır.

Cilt sağlını destekler: Reyhan yaprakları toksinleri atarak ve kanı arındırarak akne ve sivilce patlamasına engel olmaktadır. Bu yapraklar hem antifungal hem de antibakteriyel olduğu için inflamasyonu önleyerek cilt sağlığını desteklemektedir. (12)

Reyhanın zararları
Ağız yoluyla gıdalarla beraber uygun miktarda tüketildiğinde reyhan güvenli olarak kabul edilmektedir.

Reyhan ağız yoluyla tedavi amaçlı kısa bir süre tüketildiğinde sağlıklı yetişkinler için güvenli olarak kabul edilmektedir.

Uzun süreli tedavi amaçlı kullanıldığında ise reyhan güvenli değildir. Bazı kişilerde reyhan düşük kan şekerine neden olabilmektedir.



Karaciğer kanserine yakalanma riskini artıran estragole kimyasallar içermektedir.

Hamilelik ve emzirme: Reyhan gıda miktarlarında tüketildiğinde hamile ve emziren kadınlar için güvenli olarak kabul edilmektedir. Ancak, büyük miktarlarda tüketimi güvenli değildir.

Çocuklar: Reyhan gıda miktarlarında tüketildiğinde çocuklar için güvenlidir. Ancak, büyük miktarlarda tüketimi tavsiye edilmemektedir.

Kanama bozuklukları: Reyhan yağları ve özleri kan pıhtılaşmasını azalttığı için kanamaya neden olabilmektedir. Teoride, reyhan kanama bozukluklarını daha kötü hale getirebilmektedir.

Düşük tansiyon: Reyhan ekstreleri kan basıncını düşürebilmektedir. Teoride, reyhan özleri kan basıncı düşük olan kişilerde durumu daha da kötü bir hale getirebilmektedir.

Cerrahi: Reyhan yağları ve özleri kan pıhtılaşmasını azalttığı için teoride, cerrahi işlemler sırasında kanama riskini artırabilmektedir. Zamanlanmış ameliyat tarihinden en az 2 hafta önce reyhan tüketiminin durdurulması gerekmektedir. (13)



Tavsiyeler

Soğuk su ile iyice yıkanmış reyhan yapraklarının üzerinde hiçbir pestisit kalmadığından emin olunmalıdır.
Genelde, sahip olduğu koku ve lezzetin bozulmaması için reyhan, yemek tamamen pişmeye yakınken ilave edilmektedir.
Taze reyhan yaprakları sebze, kümes hayvanları veya et yemeği eklenerek lezzet katmaktadır.
Bu bitki aynı zamanda domates ve yumurta yemekleri, çorbalar ve salatalarda kullanılır.
Taze veya kurutulmuş reyhan yaprağı çorba ve yemeklerin hazırlanmasında kullanılmaktadır.
Kıyılmış taze reyhan yaprakları sebzelere zenginlik vermenin yanı sıra meyve salatalarına da eklenebilmektedir. (14)


Reyhanın günlük tüketim miktarıyla ilgili net bir sınırlama yoktur. Hipoglisemi etki için bir klinik denemeye göre, 2,5 g kurutulmuş toz reyhan 200 ml su ile günlük olarak en fazla 2 ay kullanılabilmektedir. (15)

Reyhan çayını günde 2-3 bardak içebilirsiniz. Her yemekten sonra bir bardak reyhan çayı içilmesi tavsiye edilmektedir. Böylece çay bağırsak kolikler, gastrit ülser, anoreksi, idrar yolu enfeksiyonu, ishal için oldukça etkili hale gelir.