Sumak bitkisinin faydaları nelerdir?

Rhus bitkisinin çeşitlerinden elde edilen sumağın, meyveleri kurutulup ve öğütülüp kullanılmaktadır. Sumak, özellikle et ve sebze yemeklerinde limonumsu ekşi lezzetiyle mutfaklara zenginlik katmaktadır. (1)

Yemeklerde sıklıkla kullanılan bitkiler düşünüldüğünde, sumak diğerlerine göre daha nadir kullanılmaktadır. Fakat sumak bitkisinin meyveleri özellikle Kuzey Amerika’da oldukça popülerdir. Sağlığa olan faydalarıyla birlikte mükemmel ekşi lezzeti için hasat edilmektedir.

Dünyanın pek çok yerinde kök salan sumak çalıları özellikle Afrika, Orta Doğu ve Kuzey Amerika’da büyük alanlarda yetişmektedir. Yeşilimsi, krem rengi ya da kırmızı renkte bulunan sumak meyveleri zamanla kuruyarak koyu kırmızı, morumsu çekirdek kümeleri halini almaktadır.

Sumak Türk, Arap ve Ortadoğu mutfaklarında kendine geniş bir yer edinmiştir. Kuzey Amerika’nın yerlileri ise sıcak ya da soğuk olarak şurubunu ve çayını hazırlayıp tüketmek için kullanmaktadır. (2)



Sumak bitkisinin sağlığa faydaları

Sumağın sağlığa olan faydaları
Güçlü bir antioksidandır: Sumak, sağlıklı hücrelere zarar veren serbest radikallere karşı mücadele edebilen güçlü antioksidanlarla doludur. 2004 yılında yapılan bir çalışmaya göre, antioksidanlar kalp hastalıklarından erken yaşlanmaya kadar birçok olumsuz durumdan sorumlu olan serbest radikallerle savaşmaktadır. Yeterli dozda alınan sumak ise antioksidan aktivitesi ile bu durumu tersine çevirmektedir.

Mantar enfeksiyonlarıyla mücadele eder: Yapılan araştırmalar sonucu, sumağın etkili bir antifungal etkiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Sumak, özellikle bir insan patojeni olan Aspergillus flavus mantarına karşı mücadele edebilmektedir. Aspergillus flavus akciğer enfeksiyonuna neden olabilmektedir. AIDS ve kanser tedavisindeki kemoterapi hastalarının ise bağışık sistemini zayıflatmaktadır. Bu enfeksiyon akciğerler, kalp, böbrekler ve beyin dahil olmak üzere, vücuttaki pek çok organı etkileyebilmektedir. Ateş, göğüs ağrısı, öksürük, nefes darlığı ve eklem ağrıları sık görülen belirtileridir.



Mikroplarla mücadele eder: 2010 yılında yapılan bir araştırmaya göre sumak antimikrobiyal bir bitkidir. Sumak bitkisinin özellikle Salmonella typhimurium isimli mikroba karşı savunma kalkanı oluşturduğu söylenmektedir. Bu konuda, sumak ile kekik yağı beraber oldukça iyi bir iş çıkarmaktadır. (3)

Anti inflamatuardır: Sumak ve sumak özü oldukça iyi anti inflamatuar özelliklere sahiptir. Bu nedenle, sumak ateşi azaltmada oldukça etkilidir. Ayrıca artrit, deri iltihabı, bronşit, soğuk algınlığı ve solunum problemleri için harika bir seçenektir. Sumakla hazırlanmış lapalar cilt üzerine uygulandığında döküntüleri tedavi etmektedir. Diğer yandan, boğaz ağrısı ya da iltihaplı diş etleri ve dudaklar için de faydalı bir hale gelmektedir.

Diyabete iyi gelir: Yapılan araştırmalar, sumak bitkisinin hiperglisemi, diyabet ve obezite için de etkili olduğunu göstermektedir. Laboratuvar sonuçlarına göre, oldukça güçlü bir antioksidan olan sumak, bu sayede kan şekeri ve kolesterol seviyelerini azaltmaya yardımcı olmaktadır.



İdrar söktürücüdür: Sumağın idrar söktürücü özellikleri vardır. Bu nedenle, idrar üretimine yardımcı olarak vücuttan toksit maddelerin atılmasını sağlamaktadır. Ağrılı idrara çıkma ve iltihap ile sonuçlanan mesane iltihabını tedavi etmek için kullanılmaktadır. Genellikle, bağırsak şikâyetleri için sumaktan faydalanılmaktadır. Ortadoğu’da, ekşi sumak suyu ise mide rahatsızlığını rahatlatmak için sık kullanılan bir seçenektir. Yatağı ıslatma sorununu tedavi etmek için geleneksel bir ilaç olma özelliği taşımaktadır.

Kanserle mücadele eder: Bazı araştırmalarda sumak bitkisinin kanser karşıtı özellikler sergilediği görülmüştür. Yine yapılan başka bir çalışmaya göre ise, sumak özü kemoterapötik ilaç ile birlikte kullanılır. Meme kanserinin tedavisi sırasında sağlıklı hücreleri koruduğuna inanılmaktadır. Sonuç olarak, sumak kanser kemoterapisi için umut verici bir kemoterapötik ilaç olarak kabul edilmiştir.

Kadın sağlığı için faydalıdır: Sumak suyu, sumak çayı, sumak kabuğu geleneksel olarak kadın hastalıklarını tedavi etmek için kullanılmaktadır. Sumak harici olarak aşırı vajinal akıntı halinde de uygulanır. Ayrıca, anne sütünün artırılmasına da yardımcı olur. Östrojen gibi davranarak adet bozukluğu, adet krampları tedavisine destek olmaktadır. (4)



Ateşi düşürür: Sumak bitkisi ateş düşürücü olarak kullanılmaktadır.  Halk hekimliğinde, bitkinin meyveleri de yüksek ateşten muzdarip kişilerde sıcaklığı düşürmek için sumak suyu şeklinde hazırlanmaktadır. Öksürük için bir şurup niteliği taşımaktadır. Lezzetini katlamak için içine bal da eklenebilmektedir.

Tedavi edicidir: Sumak, kanı arındırmak ve boğaz ağrısını tedavi etmek için faydalı olabilmektedir. Sumağın sahip olduğu büzücü ve soğutucu özellikler bitkiyi sindirim ve mesane sorunları için tedavi edici bir hale dönüştürmektedir. (5)

Kolesterole iyi gelir: Sumak bitkisi, HDL olarak bilinen iyi kolesterol seviyelerini artırmaya ve HDL olarak bilinen kötü kolesterol seviyelerini azaltmaya yardımcı olmaktadır. Bu durumda, yüksek kolesterol için faydalı olduğu düşünülmektedir. (6)



Damar sertliğine iyi gelir: Sumak yüksek oranda antioksidan içerdiğinden kardiyovasküler sistem için iyi olabileceği öne sürülmüştür. Sumak üzerine yapılan çalışmalarda, sumağın vasküler düz kas hücresi (VSMC) göçünü engellediği, ateroskleroz patogenezinde önemli bir rol oynadığı görülmüştür. Sonuç olarak, damar sertliğini devre dışı bırakmaya yardımcı olabilmektedir. (7)

Sumak ekşisinin faydaları
Güçlü bir antioksidan olarak bilinmektedir.
Sumak ekşisi kötü kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olmaktadır.
Kardiyovasküler sağlığı korumaktadır.
Erken yaşlanma ve hastalıklarla mücadele etmeye yardımcı olmaktadır.
Tip 2 diyabet için faydalıdır.
Kan şekeri düzeylerini düşürür ve glisemik kontrolünü geliştirir.
Ölümcül koroner arter hastalığını önlemeye yardımcı olmaktadır.
Hem antibakteriyel hem de antimikrobiyal özellikler taşımaktadır.
İshal, kanama, soğuk algınlığı, boğaz ağrısı ve tüberküloz ile savaşmaktadır.
Astım, ülserler ve osteoporozu tedavi etmeye yardımcı olur.
Eklem hastalıklarını tedavi etmeye yardımcı olur.
Cilt döküntülerini tedavi etmeye yardımcı olur.
Göz sağlığı, kulak sağlığı ve kalp sağlığı için faydalıdır. (8)
Sumak çayının sağlığa olan faydaları
Sumak çayı oldukça kolay ve sağlıklı bir çaydır. Kendine has güzel kırmızı bir rengi olan sumak çayının buzla beraber soğuk çayı da hazırlanabilmektedir. Limonata ile karıştırıldığında ise C vitamini için mükemmel bir kaynak halini almaktadır.

Sumak çayı C vitamini deposudur. Bu nedenle, soğuk algınlığa iyi gelmektedir.
Ateş düşürücü olarak kullanılmaktadır.
Soğutulduğunda kille karıştırılıp yaraların iyileşmesini hızlandırmak için topikal olarak uygulanabilmektedir.
Sumak çayı ishal, dizanteri, boğaz ağrısı, enfeksiyonlar, astım için bir tonik olarak kabul edilmektedir. (9)
Sumağın zararları
Sumağın herkes için tamamen güvenli olup olmadığıyla ilgili yeterli bilgi mevcut değildir. Cilde uygulandığında cilt reaksiyonlarına neden olabilmektedir.

Hamilelik ve emzirme: Sumak bitkisinin hamilelik ve emzirme döneminde tamamen güvenli olduğuyla ilgili yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle, güvenli tarafta kalmak için tüketiminden uzak durmakta fayda vardır. (10)

Tavsiyeler

Sumak, geleneksel ve halk hekimliğinde ağırlıklı olarak kullanılır olmuştur. Bu nedenle, bu bitkinin kesin olarak tavsiye edilen standart bir dozunu tespit etmek zordur. Sumak bitkisinin meyveleri genellikle kaynar suyla beraber çay olarak hazırlanıp tüketilmektedir.