Alerjik Rinit Nedenleri

Alerjik rinit neden olur? Alerjik rinit, vücudun enfeksiyonlara karşı doğal savunma mekanizması olan bağışıklık sisteminin polen gibi alerjenlere karşı aşırı tepki vermesi sonucu oluşmaktadır. Antikorlar, normalde bağışıklık sistemi tarafından virüslere ve enfeksiyonlara karşı savaşan özel proteinlerdir ancak, bağışıklık sistemi bu alerjenleri vücut için tehdit olarak algılamakta, antikorları göndermekte ve sonuç olarak da, reaksiyon göstermektedir. (1)

Alerjik reaksiyonlar, bir alerjenle ilk temas edildiğinde gerçekleşmemektedir. Bağışıklık sistemi, buna karşı antikor yapmadan önce sensitizasyon olarak bilinen bir süreç sırasında alerjeni tanımak ve ezberlemek zorunda kalmaktadır. Alerjene duyarlı hale gelmek için geçen süre günleri ya da yılları bulabilmektedir.

Bağışıklık sistemi bir alerjene duyarlılık geliştirdikten sonra, alerjenin parçacıkları burnun ve boğazının iç yüzeyi ile temasa girdiğinde, immünoglobulin E (IgE) olarak adlandırılan antikorlar serbest bırakılmaktadır. Bunlar kan hücreleri ile birlikte, alerjik rinit belirtilerine neden olan histamin de dâhil olmak üzere bazı kimyasalların serbest bırakmalarına yol açmaktadır. (2)

Bu kimyasallar arasından özellikle histamin, alerji rinit belirtilerin çoğuna neden olmaktadır. Histamin salımını sonrası şunlar oluşmaktadır:

Hava yolunu tıkayan ve tıkanıklığa neden olan mukus zarının şişmesi (burnunuzun iç tabakası)
Şişmenin bir sonucu olarak ortaya çıkan, burun akıntısı ve hapşırığa yol açan aşırı mukus üretimi (3)
Alerjik Riniti Tetikleyen Alerjenler

Alerjik rinit, küçük alerjenler parçacıklarının solunması sonucu ortaya çıkmaktadır. Hava yoluyla vücuda alınan ve rinite neden olan en yaygın alerjenler şunlardır:



Toz Akarları

Ev tozu akarları, ölü insan derileriyle beslenen küçük böceklerdir. Minder, halı, yumuşak mobilya, yastık ve yataklarda yaşayabilmektedirler.

Alerjik rinit, toz akarlarının kendisine değil, dışkılarında bulunan bir kimyasal maddeye tepki olarak ortaya çıkmaktadır. Toz akarları özellikle kışın fazla oldukları ve insanlarda evde daha fazla zaman geçirdikleri için soğuk mevsimlerde alerjik reaksiyonlar sık yaşanabilmektedir, ancak, zor akarları yılın her zamanında evde bulunabilmektedir. (4)

Polenler ve Sporlar

Ağaçlar ve otlar tarafından üretilen küçük polen parçacıkları bazen alerjik rinitin ortaya çıkmasında tetikleyici olabilmektedir. Çoğu ağaç ilkbaharın başından ilkbahar ortasına kadar tozlaşmaktadır. Çimenler ise ilkbaharın sonunda ve yaz başında tozlaşmaktadır. Diğer yandan, alerjik rinit küf ve mantarların ürettiği sporlardan da kaynaklanabilmektedir. (5)

Hayvanlar



Kediler ve köpekler gibi hayvanlara karşı alerjik rinite sahip olmak oldukça yaygın olarak yaşanmaktadır. Bu durumda, alerjik reaksiyon hayvanın tüyüne karşı değildir, ölü hayvan derisine, idrara ve tükürüğe karşı gelişmektedir.

Diğer yandan, bazı insanların at, sığır, tavşan ya da hamster gibi kemirgenlere karşı alerji bulunmaktadır. Bununla birlikte, kişi erken yaşlardan itibaren köpeklerin çevresinde olduğu şekilde yaşarsa, alerji geliştirme riski azalabilmektedir. Bunun kediler için de geçerli olabileceğini gösteren bazı kanıtlar da bulunmaktadır. (6)

Diğer Alerjenler

Bazı insanlarda alerjik rinit, çalışma ortamında bulunan ahşap tozu, un tozu veya lateks gibi alerjenlerden etkilenebilmektedir. (7)

Alerjik Rinit Risk Faktörleri



Bazı insanlar diğerlerine göre alerjik rinit geliştirme açısından daha hassas ya da diğer bir deyişle daha eğilimlidir, ancak bunun nedeni tamamen açıklanamamaktadır.

Diğer yandan, duruma getirilen bazı açıklamalara göre, alerjiye olan yatkınlık aileden kalıtsal olarak gelebilmektedir. Bu duruma atopi adı verilmektedir. Yani alerjiye olan yatkınlık genetik faktörlere dayanmaktadır. Atopik olan insanlar daha fazla immünoglobulin E (IgE) antikoru üretmektedir. (8)

Çevresel faktörler de alerjik rinitin gelişiminde rol oynayabilmektedir. Bu konuda çevrenin rolünün ne kadar etkili olduğuyla ilgili bilgiler net değildir, ancak, devam eden çalışmalar, özellikle çocuklarda atopi geliştirme riskini şunların artırabileceği düşünülmektedir:

Sigara içilen bir evde büyümek
Toz akarlarına maruz kalma
Evcil hayvanlara maruz kalma
Antibiyotik kullanma (9)
Alerjik Rinit Nedir?
Alerjik rinit, genellikle alerji veya saman nezlesi olarak adlandırılmaktadır. Hava yoluyla vücuda giren alerjen parçacıklara karşı bağışıklık sisteminin reaksiyon göstermesi sonucu oluşmaktadır. Bağışıklık sistemi vücuda giren bu parçacıklara saldırmakta, sonuç olarak da, hapşırma ve burun akıntısı gibi belirtilere neden olmaktadır.

Alerjisi olan insanlarda genellikle yıllarca belirtileri yaşamaktadır. Yıl boyunca veya belirli zamanlarda sıklıkla belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Alerjinin bir sonucu olarak sinüzit ve kulak enfeksiyonları gibi diğer problemler de yaşayabilmektedir. Zamanla, alerjenler kişiyi daha az etkilemeye başlayabilmekte ve belirtiler daha az şiddetli olabilmektedir. (10)



Alerjik Rinit Nedir? fazlası için tıklayınız

Alerjik Rinit Belirtileri
Alerjik rinit nasıl anlaşılır? Alerjik rinit başlangıcı ve en sık yaşanan belirtisi burun tıkanıklığıdır. Kişi alerjisi bulunan madde ile temas girdikten kısa bir süre sonra ortaya çıkan diğer belirtiler arasında ise şunlar bulunmaktadır:

Burun, ağız, gözler, boğaz, cilt veya herhangi bir alanda kaşıntı
Koku alma ile ilgili sorunlar
Burun akıntısı
Hapşırma
Sulu gözler
Daha sonra gelişebilecek belirtiler ise şunları içerebilmektedir:

Burun tıkanıklığı
Öksürme
Tıkanmış kulaklar ve azalmış koku duyusu
Boğaz ağrısı
Gözlerin altında koyu halkalar
Gözlerin altında kabarıklık
Yorulma ve sinirlilik
Baş ağrısı (11)
Detaylı bilgi almak için bakınız: Alerjik Rinit Belirtileri 

Alerjik Rinit Tedavisi
Alerjik rinit nasıl geçer? Alerjenlerden kaçınılması en iyi tedavi yöntemidir. Diğer yandan, bu genellikle mümkün olamamaktadır. Bir veya daha fazla alerjenden kaçınmanın mümkün olmadığı durumlarda, ilaç ve immünoterapi olmak üzere iki temel tıbbi tedavi yöntemi mevcuttur.



Alerjik rinit için reçetesiz ilaçları çocuklarda kullanmadan önce daima ilaçlarla ilgili doktorunuzdan veya eczacınızdan bilgi almalısınız. Çocuklar küçük yetişkinlerle aynı sisteme sahip değildir. İlaçlara karşı yetişkinlerden daha hassas ve yan etkileri yaşamaya daha eğilimlidir. (12)

Alerjik Rinit Ameliyatı

Ameliyat alerjik rinit tedavisi için çok kullanılmasa da, burun veya sinüslerin fiziksel bir kusurunu düzeltmek için ihtiyaç duyulabilir. Fiziksel sorunlar alerjik riniti tedavi etmeyi zorlaştırabilir. (13)

Alerjik Rinit İçin Hangi Doktora Gidilir?

Alerjik rinit teşhisi ve tedavisi için bir kulak, burun, boğaz (KBB) uzmanına başvurabilirsiniz.