Unutkanlık Nedenleri

Unutkanlık neden olur? Unutkanlık yaşlanmanın normal bir parçası olmakla birlikte, bu durum bunama yani demans ile sonuçlanabilmektedir. Diğer yandan, kronik stres, alkolizm, sigara, depresyon ve uyku yoksunluğu ile unutkanlık riski daha da artmaktadır.

Çok fazla sorumluluğunuz olması ve aşırı stres altında olmak sizi rahatsız ediyorsa, kelimeleri veya isimleri unutmanız fazlasıyla beklenen bir durum olabilmektedir. B12 vitamini eksikliği ve hipotiroidizm gibi diğer sağlık koşulları da unutkanlığa neden olmaktadır, ancak uygun tedavi yöntemleriyle bu durumu aşmak mümkündür. Unutkanlık, bazı ilaçların ortak bir yan etkisi olarak da ortaya çıkabilmektedir. (1)

Hayatın içindeyken bazı şeyleri unutmak oldukça sinir bozucu olabilmektedir. Bununla birlikte, bir bireyin unutkanlık nedeni diğer bir bireyinkinden farklılık göstermektedir, bu nedenle, unutkanlığın tedavisi de kişisel olarak şekillenmektedir.

Bazı nedenler geçicidir ve uygun yöntemlerle durum düzeltilebilir. Diğerleri ise yavaşlatılabilir, önlenebilir ya da kroniktir (uzun süreli).

En yaygın unutkanlık nedenlerini şu şekilde açıklamak mümkündür: (2)

Depresyon

Nöronlar, birbirlerine bilgi gönderen, odaklanmaya ve öğrenmenize yardımcı olan beyin hücreleridir. Ancak, depresyon nöronlara ve fonksiyonlarına zarar verir. Aynı zamanda, bellek fonksiyonlarına da etki eder. Sonuç olarak da, depresyon beynin hafıza ile ilgili işlemlerine müdehale ederek unutkanlığa neden olmaktadır.

Uyku Eksikliği



Beyin bellekle ilgili saklama işlemlerine uyuduktan sonra bile çalışmaya devam eder.  Aslında uyku durumu, beyninizin bunu yapması için en iyi ve uygun ortamdır. Ancak eğer yeterince dinlenemiyorsanız, beynin bilgileri saklama fırsatı olmayacaktır. Sonuç olarak da, daha fazla unutkanlık problemleri yaşanacaktır. (3)

Sigara İçmek

Alkol gibi, sigara da vücudu zehirlemektedir. Bilişsel gerilemenin önemli bir göstergesi olan beyindeki kortikal kalınlığı inceltebilmektedir. Ne kadar çok sigara içerseniz, o kadar fazla unutkanlık yaşarsınız. Diğer yandan, demans riskiniz de artar.

Demans (Bunama)

Yaşlıysanız ve isimleri unutuyorsanız, bu normal karşılanmaktadır. İleri yaşlarda yaşanan unutkanlık, demansın yani bunamanın bir belirtisi olarak değerlendirilir. Demans vakalarının yüzde 60 ili 80’ini oluşturan en yaygın türü Alzheimer’dir. (4)

Stres

Stresli ve dikkat dağınıklığı durumunda unutkanlık yaşamak daha olağandır. Çok fazla stres altında olduğunuzda, ya da stresiniz çok biriktiyse, beyinde bellekten sorumlu olan hipokampusu zayıflayabilir. Bu unutkanlık türünde, eşyalarınızı nereye koyduğunuzu unutabilir ya da yolları karıştırabilirsiniz.

Kronik stres, stres hormonu olan kortizol seviyenizi de yükseltir. Devamlı olarak strese maruz kalma, hipokampusunuzu zayıflatabilir ve bu nedenle, öğrenme ve hafıza yetenekleriniz kötüleşebilir. (5)



Çoklu Görev ya da Çoklu Sorumluluk

Çoklu görevler sizi daha verimli hissettirebilir, ancak bu durum unutkanlığı da artırmaktadır. Sabit bir göreviniz olmaması, asla bir göreve odaklanmanıza izin vermeyecektir. Birisi sizinle konuşurken bile siz başka şeyler düşündüğünüz için isimleri ve kelimeleri unutmaya başlayabilirsiniz.

Aşırı Alkol Tüketimi

Uzun süreli alkol tüketimi nörojenezi yavaşlatabilir. Aynı zamanda beyin hücrelerini oksidatif strese maruz bırakırken, antioksidan seviyelerini de azaltarak zihinsel hastalığa ve düşüşe neden olur. Alkolizm de hipokampusu zayıflatarak beynin yeni anıları üretmesini zorlaştırmaktadır. Alkolizm sorunu olanların, isimleri ve yol tariflerini unutması da yaşla birlikte daha da kötüleşmektedir. (6)

Hipotiroidizm ya da Tiroid Yetmezliği

Hipotiroidizm ya da tiroid yetmezliği, vücudun yeterli tiroid hormonu üretmediği bir durumdur. Bu hormon, düşünme ve odaklanma dâhil olmak üzere birçok işlemi düzenlemektedir. Tiroid yetmezliği durumunda, isimleri ve insanların söylediklerini unutmaya başlayabilirsiniz. Ayrıca, konuştuğunuzda sözcükleri de unutmaya başladığınızı fark edebilirsiniz.

B12 Vitamini Eksikliği



B12 vitamini, sağlıklı kırmızı kan hücreleri için gereklidir. Vitamin eksikliği durumunda, nörolojik ve psikiyatrik sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Hafıza kaybı, unutkanlık, sinirlilik ve depresyon da gelişebilir. Demans riski de artar. (7)

İlaçların Kullanımı

Sözcükleri, isimleri ve randevuları unutmak, ilacın muhtemel yan etkisi de olabilir. Antidepresanlar, uyku hapları, ağrı kesiciler ve steroidler unutkanlığa neden olan ilaçlardır. Kolesterol düşürücü statinlerin de zihinsel fonksiyonları azalttığı tespit edilmiştir. Eğer bu ilaçlardan herhangi birini alıyorsanız ve eskisine göre çok daha fazla unutkanlık yaşıyorsanız, bu durumu doktorunuza bildirin.

Yaş

Yaşlandıkça ortaya çıkan unutkanlığın nedeni artan yaştır. Yaşa bağlı hafıza zayıflaması olarak da bilinen bu durum 65 yaş üstü yaşlıların yaklaşık yüzde 40’ını etkilemektedir.

Ara sıra unutkanlık yaşlanmanın normal bir parçasıdır. Sonuçta, beyin bu süre içinde birçok değişiklik yaşamaktadır. Stres, depresyon, endişe, sigara içimi ve alkolizm durumu daha da kötüleşebilir. (8)

Unutkanlık Nedir?
Unutkanlık, sürekli olarak bazı şeyleri hatırlamada güçlük çekme durumudur. Beyindeki değişikliklerden kaynaklanmaktadır. Unutkanlık çoğu zaman, yaşlanmanın normal bir parçası olarak görülürken, başka bir durumun veya hastalığın bir belirtisi olarak da ortaya çıkabilmektedir. Unutkanlık yaşadığınızda, bilgi veya olayları hatırlamak, yeni şeyler öğrenmek veya yeni anılar oluşturmak daha zor bir hale gelmektedir.



Unutkanlığın yaygın nedenleri yaşlanma, ilaçlardan kaynaklanan yan etkiler, travma, vitamin eksiklikleri, beyindeki kanser ve beyindeki enfeksiyonların yanı sıra çeşitli diğer bozukluk ve hastalıklar olabilmektedir. Stres, fazla çalışma, yeteri kadar dinlenememe ve kalıcı dikkat dağıtıcı şeyler kısa süreli belleğe müdahale edebilmektedir.

Yaşlı erişkinlerde, normal hızın ötesinde olan bir unutkanlık, Alzheimer hastalığı veya vasküler demans gibi bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle, unutkanlığın altında yatan nedeni saptamak ve en kısa sürede tedaviye başlamak önemlidir. (9)

Unutkanlık Nedir? fazlası için tıklayınız

Unutkanlık Belirtileri
Unutkanlık nasıl anlaşılır? Kısa süreli ya da anlık olarak bir şeylerin unutulması hemen bir alarm unsuru olarak değerlendirilmemektedir. Unutkanlık başlangıcında, unutkanlık hayatı olumsuz etkilememektedir ve alınan ufak tedbirlerle durum düzeltilebilmektedir. Bununla birlikte, kişi şu durumlarda bir sağlık uzmanının yardımına başvurmak zorunda kalabilmektedir:

Kısa süreli unutkanlık
İsim hatırlama veya yüzleri tanıma becerisinde zayıflama
Bilinen yerlerde kaybolmak
Karışıklık
Yaşam becerilerinin kademeli olarak kaybedilmesi
Konuşma veya iletişim yeteneğinin kaybı
Aynı bilgiyi defalarca tekrarlama
Aynı soruları sorma
Takip yönündeki zorluklar yaşama
Öğrenme yeteneklerinde değişiklikler
Davranış veya ruh halindeki ani değişiklikler
Kelimeleri bölerek konuşmaya başlama (10)
Detaylı bilgi almak için bakınız: Unutkanlık Belirtileri 

Unutkanlık Tedavisi
Unutkanlık nasıl geçer? Unutkanlığın tedavisi altta yatan nedene bağlıdır. Yaşa bağlı ise kişi kendi başına bu durumu aşacak yöntemlere başvurabilmektedir. Unutkanlık için faydalı olabilecek bazı yöntemler şunlardır:

Etkinlikleri veya görevleri bir günlüğe kaydetme
Okuma, yazma, şiirleri ezberleme veya bulmaca cevaplama gibi beyin merkezli etkinliklere katılma
Anıları olabildiğince sıkça hatırlamaya çalışma
Unutkanlığın nedeni demans ise şu yöntemler faydalı olabilmektedir:



Kan pıhtısı veya enfeksiyon gibi nedeni ortadan kaldırmak
Antipsikotikler, memantin hidroklorür ve Aricept inhibitörleri gibi ilaçların sağlanması
Demans tanısı konmuş kişilerde genellikle yaşanan depresyon için psikolojik yardım
Sağlıklı bir birey unutkanlıkla mücadele etmek için şunları yapabilir:

Düzenli bir uyku
Aşırı alkol tüketiminden kaçınma
Sigarayı bırakma
Stres ve anksiyete yöntemi (11)
Unutkanlık İçin Hangi Doktora Gidilir?

Unutkanlığın altında yatan nedeni bulmak ve tedavi etmek için bir nöroloji uzmanına başvurabilirsiniz.