Unutkanlık Nedir?

Unutkanlık, hafıza kaybı veya beyindeki kayıtlı bilgiyi bulamama olarak tanımlanabilmektedir. Her ne kadar yaşlanma sürecinin normal bir parçası olsa da, aynı zamanda hastalıkların ve bazı durumların bir belirtisi olabilmekte ya da ilaçların bir yan etkisi olarak ortaya çıkabilmektedir.

Beyin, anıların depolanması ve sonra tekrar kullanılması gibi son derecede karmaşık süreçlerden sorumlu olan, vücudun en kompleks parçalarından biridir. Anılar, öğrenmenin temeli olduğu için son derece önemlidir. Örneğin, nasıl yemek yendiğini unutan bir kişi uzun vadede malnütrisyondan (besin kaybı) muzdarip olabilir. Daha derin anlamda, anılar hayatımızı zenginleştirmeye, duygularımıza daha fazla bağlamamıza, başkalarıyla ilişkiler kurmamıza ve kimliklerimizi ortaya çıkarmamıza yardımcı olmaktadır. (1)

Unutkanlığın yaygın nedenleri yaşlanma, ilaçlardan kaynaklanan yan etkiler, travma, vitamin eksiklikleri, beyindeki kanser ve beyindeki enfeksiyonların yanı sıra çeşitli diğer bozukluk ve hastalıklar olabilmektedir. Stres, fazla çalışma, yeteri kadar dinlenememe ve kalıcı dikkat dağıtıcı şeyler kısa süreli belleğe müdahale edebilmektedir.

Yaşlı erişkinlerde, normal hızın ötesinde olan bir unutkanlık, Alzheimer hastalığı veya vasküler demans gibi bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle, unutkanlığın altında yatan nedeni saptamak ve en kısa sürede tedaviye başlamak önemlidir. (2)

Unutkanlık Belirtileri
Unutkanlık nasıl anlaşılır? Kısa süreli ya da anlık olarak bir şeylerin unutulması hemen bir alarm unsuru olarak değerlendirilmemektedir. Unutkanlık başlangıcında, unutkanlık hayatı olumsuz etkilememektedir ve alınan ufak tedbirlerle durum düzeltilebilmektedir. Bununla birlikte, kişi şu durumlarda bir sağlık uzmanının yardımına başvurmak zorunda kalabilmektedir:

Kısa süreli unutkanlık
İsim hatırlama veya yüzleri tanıma becerisinde zayıflama
Bilinen yerlerde kaybolmak
Karışıklık
Yaşam becerilerinin kademeli olarak kaybedilmesi
Konuşma veya iletişim yeteneğinin kaybı
Aynı bilgiyi defalarca tekrarlama
Aynı soruları sorma
Takip yönündeki zorluklar yaşama
Öğrenme yeteneklerinde değişiklikler
Davranış veya ruh halindeki ani değişiklikler
Kelimeleri bölerek konuşmaya başlama (3)
Unutkanlık Belirtileri detayı için bakınız

Unutkanlık Nedenleri
Unutkanlık neden olur? Gündelik faktörler ve koşullar genellikle geçici unutkanlıklara neden olabilmektedir. Hafıza yaşla birlikte zayıflamaktadır veya demans gibi bir hastalık nedeniyle bir belirti olarak ortaya çıkmaktadır.



En yaygın unutkanlık nedenleri şunlardır:

Aşırı alkol tüketimi
Bazı ilaçların kullanımı
Uyku yetersizliği
Depresyon
Menopoz
Stres ve anksiyete
Tiroid yetmezliği (hipotiroidi)
Besin yetersizliği (4)
Daha fazla Unutkanlık Nedenleri için

Unutkanlık Tedavisi
Unutkanlık nasıl geçer? Unutkanlığın tedavisi altta yatan nedene bağlıdır. Yaşa bağlı ise kişi kendi başına bu durumu aşacak yöntemlere başvurabilmektedir. Unutkanlık için faydalı olabilecek bazı yöntemler şunlardır:

Etkinlikleri veya görevleri bir günlüğe kaydetme
Okuma, yazma, şiirleri ezberleme veya bulmaca cevaplama gibi beyin merkezli etkinliklere katılma
Anıları olabildiğince sıkça hatırlamaya çalışma
Unutkanlığın nedeni demans ise şu yöntemler faydalı olabilmektedir:

Kan pıhtısı veya enfeksiyon gibi nedeni ortadan kaldırmak
Antipsikotikler, memantin hidroklorür ve Aricept inhibitörleri gibi ilaçların sağlanması
Demans tanısı konmuş kişilerde genellikle yaşanan depresyon için psikolojik yardım
Sağlıklı bir birey unutkanlıkla mücadele etmek için şunları yapabilir:

Düzenli bir uyku
Aşırı alkol tüketiminden kaçınma
Sigarayı bırakma
Stres ve anksiyete yöntemi (5)
Unutkanlık İçin Hangi Doktora Gidilir?



Unutkanlığın altında yatan nedeni bulmak ve tedavi etmek için bir nöroloji uzmanına başvurabilirsiniz. (6)

Unutkanlık Tedavisi detaylı bilgi için bakınız

Unutkanlığa Ne İyi Gelir?
Unutkanlık Bitkisel Tedavisi

Biberiye: Unutkanlık için en faydalı olan bitkilerden biri biberiyedir. Çok yoğun bir kokusu ve esansı bulunan biberiye, zihni tazeleyerek, zihinsel yorgunluk ve unutkanlık için adeta bir panzehir olarak çalışmaktadır. Zihinsel aktiviteyi artırmak için biberiyeden yardım alınabilir.

Adaçayı: Adaçayı, unutkanlık, zayıf bir hafıza veya hafıza kaybı için oldukça faydalıdır. Beynin korteksine etki ederek, zihinsel tükenmeyi hafifletmekte ve konsantre olma yeteneğini güçlendirmektedir. (7)

Ginkgo biloba: Ginkgo biloba hafızayı güçlendirme özelliğiyle bilinmektedir. Bu bitki hasar gören sinir hücrelerini korumakla birlikte öğrenme, günlük aktiviteler, sosyal davranışları iyileştirmek ve depresyon duygularını uzaklaştırmak gibi pek çok zihinsel bozukluğa iyi gelmektedir. Diğer yandan, kan dolaşımını teşvik ederek beyin işlevini artırır. (8)



Badem: Badem hafızayı güçlendirmek için oldukça etkilidir. Beyni güçlendirebilen eşsiz besinler içermektedir. Beynin canlılığını korumakta ve sinirsel bozuklukları tedavi etmektedir.

Ceviz: Ceviz, şüphesiz hafıza kaybına karşı koruyucu bir güç sergileyen en tanıdık tedavi yöntemidir. Düzenli olarak tüketilen ceviz, beynin fonksiyonlarını artırmakta, hafızayı güçlendirmekte ve unutkanlığı önlemektedir. (9)

Elma: Elma, fosfor bakımından oldukça zengin bir meyvedir. Bu nedenle, hafızayı yenilemede oldukça faydalı olabilmektedir. Glutamik asit sentezinde B1 vitamini, fosfor ve potasyum gibi çeşitli kimyasal maddeler yardımcı olur. Bu asit sinir hücrelerinin yıpranmasını önlemektedir. Bu nedenle, elma hafıza kaybı ve zihinsel sinirlilik sorunlarının tedavisinde etkili bir hale gelir. (10)

Yeşil çay: Yeşil çay güçlü bir antioksidan kaynağıdır. Antioksidanlar ise beynin işlevine müdehale eden serbest radikallerle mücadele etmede birebirdir. Diğer yandan, beyni koruyucu bir güce sahip olan yeşil çay, hafızayı güçlendirme ve unutkanlığı önleme gibi faydalar da sunmaktadır. (11)

Yaban mersini: Yaban mersini sağlığa olan pek çok faydasıyla bilinmektedir. Bunlardan biri de beyin fonksiyonlarına olan etkisidir. Antosiyaninler olarak adlandırılan fitokimyasal açısından oldukça zengin olan yaban mersini, beyin işlevini artırmakta ve hafızayı kuvvetlendirmektedir. (12)

Zerdeçal: Kurkumin isimli güçlü bir antioksidan madde içeren zerdeçal, beynin işlevini engelleyen tehlikeleri yok etmeye yardımcı olmaktadır. Diğer yandan, oksidasyon ve iltihaplanmayı önlemeyi de sağlayabilmektedir. Tüm bunlar, hafızayı geliştirmekte ve unutkanlıkla mücadele etmektedir. (13)



Unutkanlık Evde Tedavi Yöntemleri

B vitaminleri: B vitaminleri vücuttaki birçok biyokimyasal ve fizyolojik süreçler için gereklidir. B vitaminlerinin hafıza için daha belirgin faydaları, kırmızı kan hücrelerinin üretimini arttırarak oksijen ve besin maddelerinin beyin hücrelerine taşınmasını sağlamaktır.  B vitaminlerinden B6, B9 ve B12 vitaminleri hafıza için en önemli olanlarıdır. (14)

B vitaminleri açısından zengin olan gıdalar şunlardır:

Çilek, baklagiller, yağsız etler, soya fıstığı (B1 vitamini)
Yumurta, koyu yeşil sebzeler, balık, tahıl, yağsız et, mantar (B2)
Ayçiçeği tohumları, orkinos, kümes hayvanları, patates, peynir, karaciğer (B3)
Avokado, brokoli, mantar (B5)
Yeşil fasulye, kepekli tahıl, ıspanak, balık, muz (B6)
Soya ürünleri, yumurta sarısı, balık, peynir, tatlı patates (B7)
Yeşil yapraklı sebzeler, narenciye suyu, baklagiller, tofu, domates suyu (B9)
Süt, balık, yulaf ezmesi, yumurta, kabuklu deniz hayvanları (B12) (15)
D vitamini: Antiinflamatuar, antimikrobiyal ve hatta immün modülatör özelliklere sahip olan D vitamini, hafıza için de oldukça gereklidir. D vitamini eksikliği kısa süreli hafıza kaybına neden olabilmektedir. Diğer yandan, hafıza fonksiyonları üzerinde önemli bir rolü bulunmaktadır. Düzenli D vitamini alımı, belleğin çalışma kapasitesini ve zihinsel yeteneği artırabilmektedir. (16)

D vitamini için en iyi kaynak güneş ışığıdır. D vitamini alabileceğiniz gıdalar ise, mantar, uskumru, somon balığı, ringa balığı, sardalye, yayın balığı, ton balığı, morina balığı karaciğer yağı ve yumurtadır. (17)

Magnezyum: Üretimden çok hücre ölürse, bilişsel düşüş ve hafıza kaybı ortaya çıkmaktadır. Ancak, magnezyum yeni nesil beyin hücrelerinin üretimini teşvik edebildiğinden, belleği de artırabilmektedir. (18)



Magnezyum açısından zengin olan besin kaynakları şunlardır:

Ispanak
Pazı
Bitter çikolata
Kabak çekirdeği
Badem
Kara fasulye
Avokado
Yoğurt
İncir
Muz (19)
Selenyum: Selenyum antioksidan bir mineraldir. Bu nedenle, selenyum, reaktif oksijen türlerini ve diğer serbest radikalleri beyinden temizlemeye yardımcı olabilir. Bu koruyucu etki hafızayı önemli ölçüde artırmaktadır. (20)

Selenyum açısından zengin olan kaynaklar şunlardır:

Brezilya fındığı
Ay çekirdeği
Balıklar (ton balığı, halibut, sardalye, pisi balığı, somon)
Kabuklu deniz ürünleri (istiridye, midye, karides, istiridye, deniz tarağı)
Et (sığır eti, karaciğer, kuzu eti)
Kümes hayvanları (tavuk, hindi)
Yumurta
Mantar
Tahıllar (buğday tohumu, arpa, kahverengi pirinç, yulaf)
Soğan (21)
Kalsiyum: Kalsiyumun hafızayla karmaşık bir ilişkisi bulunmaktadır. Bununla birlikte, kalsiyum eksikliği hafıza kaybına neden olabilmektedir. Kalsiyum, beyindeki sinyal verici nörotransmitterlerin salınması için oldukça gereklidir. (22)

Kalsiyum açısından zengin olan gıdalar şunlardır:

Peynir
Yoğurt
Süt
Sardalye
Ispanak, lahana, şalgam gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler
Portakal suyu
Soya fasulyesi
Ekmek ve tahıllar (23)
Demir: Demir eksikliği, hafıza kaybına neden olduğu bilinen beslenme yetersizliğidir. Demir, kırmızı kan hücrelerinde oksijen taşınmasından sorumlu olan hemoglobin için gereklidir. Böylece, beyin fonksiyonları için gerekli olan oksijen de demin edilebilmektedir. (24)

Demir açısından zengin olan gıdalar şunlardır:

Tavuk ciğeri ve sığır karaciğeri
İstiridye, karides
Sığır eti ve hindi eti
Ton balığı
Yumurta
Kuru üzüm
Yulaf ezmesi
Fasulye
Soya peyniri
Mercimek
Şeker kamışı
Ispanak
Tam buğday ekmeği
Fıstık ezmesi
Esmer pirinç