Uyuz (Scabies) Nedenleri

Uyuz neden olur? Uyuz, uyuz böceği olarak da bilinen sarcoptes scabiei isimli akarların neden olduğu, oldukça bulaşıcı bir cilt durumdur. Biriyle doğrudan, uzun süreli, cilt teması ile kolayca yayılabilmektedir. Akarın diğer bir cilde geçmesi için gerek temas süresi biraz uzundur, hızlı bir el sıkışma veya sarılma genellikle istilaya neden olmaz. Saldırı, aynı yatakta yatan eşlere ve hane halkı üyelerine kolayca geçebilmektedir. Elbiseleri, havluları ve yatak takımlarını ortak paylaşmakla da uyuzun yayılmasını kolaylaştırmaktadır. (1)

Uyuz Akarlarının Yaşam Döngüsü

Dişi bir akar cildinize yuvalanıp yerleştikten sonra çoğalarak bir uyuz istilasına başlamaktadır. Erkek akarları ise çiftleşmek için farklı cilt yuvalarında arasında hareket eder. Çiftleşmeden sonra erkek akar ölür ve dişi yumurta bırakmaya başlar. Sonrasın da yaklaşık üç ile dört gün sonra yumurtalar ortaya çıkar.

Kuluçka işleminden sonra, genç akarlar 10 ile 15 gün sonra olgunlaştıklarında cildin yüzeyine geçer. Erkek akarlar cildin yüzeyinde kalırken, dişiler cilt içine girip yeni bir yuvalar yaratırlar. Böylece tekrar yumurtlamak için elverişli bir ortam hazırlar.

Etkili bir muamele olmadan, uyuz akarının yaşam döngüsü süresiz olarak devam edebilir. Uyuz akarları sabun ve sıcak suya karşı oldukça da dayanıklıdır. (2)



Uyuz Nasıl Yayılır?

Herkesin uyuza yakalanma riski bulunmaktadır. Uyuz olan başka bir cilt ile cilt temasına girmek, uyuzun en yaygın yayılma yollarından biridir. Uyuza karşı daha hassas olan kişiler şunlardır:

Çocuklar
Küçük çocuk anneleri
Cinsel yönden aktif olan genç yetişkinler
Bakım evleri, destekli konutlar ve kapsamlı bakım tesisleri sakinleri
Hastaneye yatırılan hastalar
Bağışıklık sisteminin zayıflaması da uyuz alma riskini arttırabilmektedir. Yaşlılar ve HIV / AIDS, lenfoma veya lösemi gibi hastalık nedeniyle zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olan insanlarda risk daha da artmaktadır. Organ nakli yapılan kişilerin de riski daha yüksektir. (3)

Kabuklu uyuz özellikle bulaşıcıdır. Akar (mayt) dolu kabuk düşebilir. Bu dökülen kabuk, akarlar için gıda ve koruma sağlayabilmektedir. Sonrasında insan teması olmadan 1 haftaya kadar bu kabukların içinde yaşayabilmektedirler.



Bakımevleri ve kapsamlı bakım tesislerindeki insanlar arasında uyuz yayılması daha kolaydır. Sakinler genellikle günlük görevler için yardıma ihtiyaç duymaktadır, bu nedenle ciltten cilde sık sık temasta bulunulmaktadır. Uyuz akarları hemşirelere yayılabilmektedir. Bu personel ise daha sonra uyuzları diğer sakinlere geçirmektedir.

Uyuz akarları hiçbir belirti veya bulgu olmadan hızlıca insanlara yayılabilmektedir. Daha önce hiç uyuz olmamış bir kişinin 2-6 hafta boyunca herhangi bir belirtisi olmayabilir. (4)

Uyuz (Scabies) Nedir?
Uyuzlar, sarcoptes scabiei adı verilen küçük bir akardan kaynaklanan kaşıntılı bir cilt durumudur. Akarın ciltteki yuvalarına yerleşmesi cilt üzerinde yoğun kaşıntıya neden olmaktadır. Kaşıntı isteği geceleri özellikle güçlüdür.

Uyuz oldukça bulaşıcıdır ve bir aile, çocuk bakım evi, ders sınıfı, huzurevinde veya cezaevinde yakın fiziksel temas yoluyla hızlıca yayılabilir. Uyuz son derece bulaşıcı olduğu için doktorlar genelde tüm aile üyeleri veya iletişim grupları için tedavi önermektedir.



Neyse ki, uyuz kolayca tedavi edilebilmektedir. Cilde uygulanan ilaçlar uyuza ve yumurtalara neden olan akarları öldürmektedir, ancak yine de birkaç hafta boyunca kaşıntılar devam edebilmektedir. (5)

Uyuz (Scabies) Nedir? fazlası için tıklayınız

Uyuz (Scabies) Belirtileri
Uyuz nasıl anlaşılır? Uyuz başlangıcı belirtileri şunlardır:

Aşırı derecede kaşıntılı cilt (özellikle, gece boyunca kaşıntı kötüleşmektedir)
Ciltte ince, gri, düzensiz izler bırakan akar yuvaları
Ciltte küçük kırmızı kabarcıklar veya şişlikler şekilde görülen döküntüler
Koltukaltı ve kasıkta topaklar veya nodüller
Uyuz öncelikle parmakların arası, dirsekler, ayağın üst yüzeyi, bel çevresi, kalça ve genital organlarda görülmektedir. Yatakta tedavi gören veya bağışıklık sistemi zayıflamış olan yaşlılar ile bebekler ve küçük çocuklarda, yüz, kafa derisi, boyun, avuç içleri ve ayak tabanlarında da uyuz gelişebilir. (6)

Detaylı bilgi almak için bakınız: Uyuz (Scabies) Belirtileri 



Uyuz (Scabies) Tedavisi
Uyuz nasıl geçer? Uyuz tedavisinde ilk amaç akarlardan kurtulmaktır. Akarları öldürmek için kremler ve losyonlar kullanılmaktadır. Bu tür bir tedavinin ilk uygulamadan 7 gün sonra yumurtaların tamamen ölmesi için tekrarlanması gerekebilir. Kaşıntı ve tahriş ile uğraşmak için diğer kremler de kullanılabilmektedir.

Hala belirtiler göstermese bile, evdeki diğer aile üyelerinin de uyuz tedavisi görmeleri önerilmektedir. Evdeki herkes parazitlerin tamamen gittiğinden emin olmak için birkaç hafta boyunca kremleri uygulamaya devam edebilir. Evdeki havlular, çarşaflar ve kıyafetler de iyice yıkanmalıdır. (7)

Uyuz İçin Hangi Doktora Gidilir?

Uyuz tanısı ve tedavisi için bir cilt hastalıkları uzmanına (dermatolog) başvurabilirsiniz.